Father John S. Romanides (1927 - 2001) was a prominent 20th century Orthodox Christian priest, theologian, and writer.
Fr. Romanides was ordained in 1951 while studying at Yale University Divinity School, and served at Holy Trinity Church in Waterbury, Connecticut, from 1951 till 1954. After finishing his studies at Yale he was transferred for the summer of 1954 to Holy Trinity Cathedral in New York City until he left for studies at St. Sergius Orthodox Theological Institute in Paris (1954-55). He did his doctoral work at the University of Athens from 1956 to 1957. He was appointed professor at Holy Cross, Brookline, Massachusetts, where he taught between 1957 and 1965 while continuing his studies and research at the Harvard Divinity School and then at the Harvard Graduate School of Arts and Sciences. All this time, between 1957 to 1968, he was also a parish priest. He was appointed to the parish of Newport, New Hampshire, in 1958. Then in 1959 he was appointed the first priest of St. Athanasius The Great Orthodox Church in Arlington, Massachusetts, which he helped found and organize. He resigned from Holy Cross in 1965 in protest over the removal of Father Georges Florovsky from the faculty by Archbishop Iakovos. Between 1965 and 1968 Father Romanides served as the pastor of Holy Apostles' Parish in Haverhill, Massachusetts. He was professor of dogmatics at the University of Thessalonike from 1970 until his retirement in 1984. From 1970 on, he also taught at the University of Balamand in Lebanon. He continued to teach even after his retirement.
He also represented the Church of Greece as member of the Central Committee of the World Council of Churches and in the dialogues with the Lutherans and the Oriental Orthodox.
His legacy lives on through his more then 2,000 students, including many priests, monks, and at least 10 bishops.
Among other things, he has contributed many insights, some controversial, into the cultural and religious differences between Eastern and Western Christianity, and how these divergences have impacted the ways in which Christianity has developed and been lived out in the Christian cultures of East and West. Romanides argued for the existence of "national, cultural and even linguistic unity between East and West Romans" until the intrusion and takeover of the West Romans (the Roman Catholics) by the Franks (German tribes).
Several of his articles can be found at the www.romanity.org website. Among his books are: 1) The Ancestral Sin,trans. George S. Gabriel (Ridgwood, New Jersey: Zephyr Publications, 2002), 2) Dogmatic and Symbolic Theology of the Orthodox Catholic Church (in Greek; Thessaloniki: Pournaras, 1973), 3) Rominosini, Romania, Roumeli (in Greek; Thessaloniki: Pournaras, 1975), 4) An Outline of Orthodox Patristic Dogmatics, trans. Protopresbyter George Dragas; Orthodox Theological Library, Vol. 1 (Rollinsford, New Hampshire: Orthodox Research Institute, 2004).
His theological works emphasize the empirical (as opposed to intellectual-contemplative) essence of Orthodox Theology. He identified Hesychasm as the core of Christian practice and studied extensively the works of 14th century hesychast and theologian St. Gregory Palamas.
His research on Dogmatic Theology led him to the conclusion of a close link between doctrinal differences and historical developments. Thus, in his later years, he concentrated on historical research, mostly of the Middle Ages but also of the 18th and 19th centuries.
Father Romanides died in Athens, Greece, in 2001.
A survey of his work is available: Andrew J. Sopko, "Prophet of Roman Orthodoxy: The Theology of John Romanides"(Synaxis Press, 1998).
Obituary For Protopresbyter John Romanides (+ 11/1/2001)
By Protopresbyter George Metallinos
Dean of the Athens University School of Theology
One of the most significant Orthodox theologians of the 20th century and a revivalist of our theology who strived to restore it to the genuineness of Patristic tradition, the Protopresbyter Father John Romanides was escorted by all of us - his friends, his colleagues and his students - to our eternal and true Homeland.
On behalf of the Department of Theology of the Athens University School of Theology and its President Mr. Demetrios Gonis, I was given the honor of offering a few words of love, respect and honor to the Great Colleague, who was en route to the “higher realmsâ€.
The deceased himself had revealed in one of his rare self-introductions the following:
"My parents came from the Roman city of Kastropolis of Arabessus of Cappadocia, birthplace of the Roman Emperor Mauritios (582-602), who had appointed Saint Gregory the Great (590-604) as Pope of Rome, who in turn appointed Augustine as the first Archbishop of Canterbury (597-604).
"I was born in Piraeus on 02.03.1927. I left Greece and migrated to America on the 15th of May 1927 (just 72 days old) with my parents and was raised in the city of New York, in Manhattan, on 46th Street, between Second and Third Avenue.
"I am a graduate of the Greek College of Brookline, Massachusetts, the School of Theology of Yale University, a Doctor of the School of Theology of the National Capodistrian University of Athens, the School of Philosophy of Harvard University (School of Arts and Sciences); Professor Emeritus of the School of Theology of the Aristotelian University of Thessaloniki and Visiting Professor of the Theological School of Saint John the Damascene of the Balamand University of Lebanon since 1970."
To these we will add that he also studied at the Russian Seminary of Saint Vladimir in New York; the Russian Institute of Saint Sergius in Paris and Munich, Germany. He was ordained a presbyter in 1951 and from then on, was ministering in various dioceses of the United States of America. Between the years 1958 and 1965 he served as a professor in the Theological School of the Holy Cross, but resigned in 1965, protesting against the removal of Father George Florovsky from the School.
His appointment to the Seat of Dogmatics in the Theological School of the University of Thessaloniki took place on June 12th 1968, but he was not finally assigned there, because he was accused of being a “communistâ€! His assignment finally took place in 1970. In 1984 he resigned for personal reasons, was given full pension, but it was not deemed appropriate to award him the title of Professor Emeritus - something that comes to reveal the dysfunctions of our theological comrades.
HIS WORK
He had written a plethora of studies, many of which are still unpublished and should be published altogether, in a series of volumes. These relics must be safeguarded, because they have much to offer and reveal.
His doctorate dissertation on the "Ancestral Sin" which was a literary revolutionary treatise, opened new paths in our theology, followed by his equally significant books on Romanity in the area of History. Father John revived both these areas - of research and of understanding.
His work and his contribution to science have been systematically scrutinized in the doctorate dissertation of Andrew Sopko, “Prophet of Roman Orthodoxy – The Theology of John Romanidesâ€, Canada, 1998.
Equally important was his participation and contribution in our Church, with his participation in the Theological Dialogues with heterodox participants, especially Anglicans, but with other religious representatives also (Judaism, Islam). The fact that his native tongue was American (English) provided him the ease that he needed to expound with precision the positions of our Church. In the Dialogue with the Worldwide Lutheran Federation (1978), I had the opportunity to become better acquainted with him, and become close friends with him, and, more importantly for me, to truly become his student, beyond the extensive and continuous study of his works. In those Dialogues, his broad knowledge of the Patristic tradition became very apparent – along with the forgeries it had suffered both in the East and the West - and especially his knowledge of the theology of Saint Gregory Palamas – the cornerstone of Orthodox tradition.
Father John was a supporter of the association between theology and experience in the Holy Spirit, and the stages of the Saints’ spiritual course of purification, illumination and theosis as prerequisites of the Ecumenical Synods and the wholehearted acceptance of them –something that has been discarded in the West - but also in our own, westernizing theological thought. This turn toward patristic mentality as a form of ecclesiastical genuineness was the continuation and the supplementing of the respective movement by Father George Florovsky, whose course he pursued in ecumenical dialogue, himself likewise becoming an annoyance and not easy to converse with. Some day, all of this will be put in writing, so that the outstanding character of the deceased will become apparent, along with his true contribution towards the international and ecumenical presence of Orthodoxy, even though he often kept to himself….
THE PERIOD BEFORE AND AFTER ROMANIDES
When reviewing his theological opus – educative, literary and militant – we are naturally compelled to refer to a pre-Romanides and post-Romanides era. Because he introduced a real section and a rift in our scholastic past, which resembled a Babylonian captivity for our theology. His dissertation decisively sealed this revivalist course, to the degree that even those who for various reasons criticized or ideologically opposed him, betrayed in their writings the influence of Father John in their theological thought. Specifically, Father John:
a) Reinstated the priority of patristic empirical theologizing in the academic theological arena, pushing aside the intellectual-meditative-metaphysical way of theologizing.
b) He linked academic theology to worship and the patristic tradition of the "Philokalia", proving the inter-embracing of theology and spiritual living, and the poemantic-therapeutic character of dogmatic theology.
c) He discerned and adopted in his theological method the close link between dogma and history, thanks to which, he was able to comprehend -as few could- the estrangement and the demise of theology in Western Europe, which came about with the Frankish occupation and imposition. Besides, his capable knowledge of history, Frankish and Roman (he was destined to be a History professor at Yale), helped him determine and analyze the diametric difference between the Frankish and the Roman civilizations with the introduction of Roman criteria for examining our history and civilization.
d) He thus assisted in the comprehensive research of Hellenism as well, beyond the manufactured western scenarios, with his upright-to-absolutely-justified use of our historical names, their significance and their potential in the course of our history.
THE HETERODOX
It is a fact, that the heterodox acknowledged – more than we did - the personality of Father John and his significance to Orthodoxy. He was considered the blessed Augustine’s finest Orthodox researcher, who even assisted western theology in comprehending him, and was characterized as "most assuredly the greatest of the living Orthodox theologians, whose works comprise a critical study of Augustine’s work in the light of Patristic Theology". And it must be said, that we are indebted to Father John for his weighty assertion that the teachings of Barlaam of Calabria on the prophets’ god-perceiving experiences being "natural phenomena, that can be done and undone" are derived from the blessed Augustine’s treatise "On the Trinity".
Respected and beloved Father John, your friends, your colleagues and co-spokesmen all express our gratitude, for everything that by the grace of God you gave us. As do the thousands of direct or indirect students also. We hold on to the theological trust that you left us, to be our rod in the darkness that calculation, ignorance, indifference and profit have spawned. You have united us with the patristic element within the realm of academic theology, by constantly urging us towards worship and ascetic exercise, where true theology is cultivated. We thank you!
May your remembrance be everlasting, until we meet again at the celestial altar, my beloved Colleague and Co-Minister.
Translation by A. N.
Επικnδειος Λoγος για τον Ï€. Ιwaννη Ρωμανiδη Του Î Ïωτ. ΓεωÏγίου Μεταλληνou
Ο ίδιος ο εκλιπών Îχει σημειώσει σε μία από τις σπάνιες αυτοπαÏουσιάσεις του τα εξής:
«Οι γονείς μου ήσαν από την Ρωμαϊκή ΚαστÏόπολιν της ΑÏÎ±Î²Î·ÏƒÏƒÎ¿Ï Ï„Î·Ï‚ Καππαδοκίας, Î¿Ï€Î¿Ï Î³ÎµÎ½Î½Î®Î¸Î·ÎºÎµ ο Ρωμαίος αυτοκÏÎ¬Ï„Ï‰Ï ÎœÎ±Ï…Ïίκιος (582 - 602), ο οποίος διόÏισε ως Πάπα της Ρώμης τον Άγιον ΓÏηγόÏιο τον ÎœÎγα (590-604) και ο οποίος με την σειÏάν του διόÏισε ως Ï€Ïώτον αÏχιεπίσκοπο του ΚαντÎÏπουÏι τον Αυγουστίνο (597-604). Γεννήθηκα εις τον ΠειÏαιά, τας 2.3.1927. Έφυγα από την Ελλάδα και μετανάστευσα στην ΑμεÏική, στις 15 ΜαÎου 1927 (σε ηλικία 72 ήμεÏων), με τους γονείς μου και μεγάλωσα εις την πόλιν της ÎÎας ΥόÏκης στο Μανχάταν στην 46ην οδόν Î¼ÎµÏ„Î±Î¾Ï Ï„Î·Ï‚ 2ας και της 3ης ΛεωφόÏου.
Είμαι απόφοιτος του Î•Î»Î»Î·Î½Î¹ÎºÎ¿Ï ÎšÎ¿Î»ÎµÎ³Î¯Î¿Ï… ΜπÏοÏκλαϊν, ΜασαχουσÎτης, της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου ΓÎηλ, Î”Î¹Î´Î¬ÎºÏ„Ï‰Ï Ï„Î·Ï‚ Θεολογικής Σχολής του Î•Î¸Î½Î¹ÎºÎ¿Ï ÎšÎ±Ï€Î¿Î´Î¹ÏƒÏ„ÏÎ¹Î±ÎºÎ¿Ï Î Î±Î½ÎµÏ€Î¹ÏƒÏ„Î·Î¼Î¯Î¿Ï… Αθηνών, της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου του ΧάÏβαÏντ (School of Arts and Sciences). Ομότιμος Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του ΑÏιστοτÎλειου Πανεπιστήμιου στην Θεσσαλονίκη και ΕπισκÎπτης Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Αγίου Ιωάννου Î”Î±Î¼Î±ÏƒÎºÎ·Î½Î¿Ï Ï„Î¿Ï… Πανεπιστημίου Μπαλαμάντ, του Λιβάνου από το 1970.»
Θα Ï€ÏοσθÎσουμε σ' αυτά ότι σποÏδασε ακόμη στο Ρωσικό ΣεμινάÏιο του Αγίου ΒλαδίμηÏου της ÎÎας ΥόÏκης, στο επίσης Ρωσικό ΙνστιτοÏτο του Αγίου ΣεÏγίου στο ΠαÏίσι και στο Μόναχο της ΓεÏμανίας. ΧειÏοτονήθηκε Ï€ÏεσβÏτεÏος το 1951 και Îκτοτε διακόνησε ως εφημÎÏιος σε διάφοÏες ενοÏίες των ΗΠΑ. ÎœÎµÏ„Î±Î¾Ï Ï„Ï‰Î½ ετών 1958 και 1965 υπηÏÎτησε ως καθηγητής στην Θεολογική Σχολή του Τιμίου ΣταυÏοÏ, παÏαιτήθηκε όμως το 1965, διαμαÏÏ„Ï…Ïόμενος δια την απομάκÏυνση του Ï€. ΓεωÏγίου ΦλοÏόφσκι από την Σχολή.
Η εκλογή του για την ΈδÏα της Δογματικής στην Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Îγινε στις 12 Ιουνίου 1968, αλλά δεν διωÏίζετο, διότι κατηγοÏείτο ως «κομμουνιστής»! Τελικά ο διοÏισμός του Îγινε το 1970. Το 1984, δια Ï€ÏοσωπικοÏÏ‚ λόγους παÏαιτήθη με πλήÏη σÏνταξη, αλλά δεν εθεωÏήθη καλό να του απονεμηθεί ο τίτλος του Ομότιμου, κάτι που ÎÏχεται να αποκαλÏψει και τις δυσλειτουÏγίες της θεολογικής συντÏοφιάς μας.
ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ
Έχει συγγÏάψει πλήθος μελετών, πολλÎÏ‚ από τις όποιες είναι ακόμη ανÎκδοτες και Ï€ÏÎπει να συνεκδοθοÏν εις σειÏάν τόμων. Τα κατάλοιπά του είναι ανάγκη να ασφαλισθοÏν διότι Îχουν πολλά να Ï€ÏοσφÎÏουν και αποκαλÏψουν. Η διδακτοÏική του διατÏιβή πεÏί του Î ÏοπατοÏÎ¹ÎºÎ¿Ï Î‘Î¼Î±Ïτήματος κυÏιολεκτικά επαναστατική, άνοιξε νÎους δÏόμους στη θεολογία μας, ακολοÏθησαν δε τα βιβλία του για την ΡωμιοσÏνη, που είχαν την ίδια σημασία, για τον χώÏο της ΙστοÏίας. Και των δÏο αυτών χώÏων, την ÎÏευνα και κατανόηση, ανανÎωσε ο Ï€. Ιωάννης.
Το ÎÏγο και η Ï€ÏοσφοÏά του στην επιστήμη Îχουν διεÏευνηθεί συστηματικά στη διδακτοÏική διατÏιβή του Andrew Sopko, Prophet of Roman Orthodoxy – The Theology of John Romanides Canada 1998.
Εξ ίσου όμως μεγάλη υπήÏξε η συμβολή και η Ï€ÏοσφοÏά του στην Εκκλησία μας με την συμμετοχή του στους ΘεολογικοÏÏ‚ Διάλογους με ΕτεÏόδοξους, ιδιαίτεÏα με τον Αγγλικανισμό, αλλά και αλλόδοξους (Ιουδαϊσμό και Ισλάμ). Το γεγονός δε, ότι μητÏική του γλώσσα ήταν η αμεÏικανική (αγγλική), του εξασφάλιζε την άνεση που χÏειαζόταν, για να αναπτÏσσει με κάθε ακÏίβεια τις θÎσεις της Εκκλησίας μας. Στο Διάλογο με την Παγκόσμια ΛουθηÏανική Ομοσπονδία (1978 κ.ε.) είχα την ευκαιÏία να τον γνωÏίσω βαθÏτεÏα, να συνδεθώ μαζί του με ισχυÏά φιλία και το κυÏιότεÏο δι' εμÎ, να γίνω Ï€Ïαγματικά μαθητής του, Ï€ÎÏα από την πολυετή και συνεχή μελÎτη των ÎÏγων του. Στους Διάλογους αυτοÏÏ‚ εφαίνετο η ευÏεία γνώση του στην πατεÏική παÏάδοση, αλλά και των παÏαχαÏάξεών της, στην Ανατολή και τη ΔÏση, κατ' εξοχήν δε η γνώση της Θεολογίας του Αγίου ΓÏηγοÏίου του Παλαμά, ακÏογωνιαίου λίθου της οÏθοδόξου παÏαδόσεως
Ο Ï€. Ιωάννης υποστήÏιζε την σχÎση θεολογίας και αγιοπνευματικής εμπειÏίας και τους σταθμοÏÏ‚ της πνευματικής ποÏείας των Αγίων: κάθαÏσις - φωτισμός - θÎωσις, ως Ï€Ïοϋπόθεση των Οικουμενικών Συνόδων και της αυθεντικής αποδοχής των, κάτι που Îχει χαθεί στη ΔÏση, αλλά και στη δυτικίζουσα δική μας θεολογική σκÎψη. Η στÏοφή αυτή στην πατεÏικότητα, ως εκκλησιαστική γνησιότητα, συνÎχισε και συνεπλήÏωσε την ανάλογη κίνηση του Ï€. ΓεωÏγίου ΦλοÏόφσκι, την ποÏεία του οποίου ακολοÏθησε στον οικουμενικό Διάλογο, θεωÏοÏμενος και αυτός συχνά ενοχλητικός και όχι εÏκολος συνομιλητής. Κάποτε θα γÏάφουν αυτά όλα, για να φανεί η υπεÏοχικότητα του εκλιπόντος, αλλά και η αληθινή συμβολή του στην διεθνή και οικουμενική παÏουσία της ΟÏθοδοξίας, Îστω και αν συχνά Îμενε μόνος...
ΕΠΟΧΗ ΠΡΟ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΡΩΜΑÎΙΔΗ
ΘεωÏώντας το θεολογικό του ÎÏγο, διδακτικό, συγγÏαφικό, και αγωνιστικό, αναγκαζόμεθα εκ των Ï€Ïαγμάτων να κάνουμε λόγο, για εποχή Ï€Ïο και μετά τον Ï€. Ρωμανίδη. Διότι ÎφεÏε αληθινή τομή και Ïήξη με το σχολαστικό παÏελθόν μας, που λειτουÏγοÏσε ως βαβυλώνιος αιχμαλωσία στη θεολογία μας. Η διατÏιβή του σφÏάγισε αποφασιστικά αυτή την αναγεννητική ποÏεία, σε σημείο, που και αυτοί οι για διαφόÏους λόγους επικÏιτÎÏ‚ ή ιδεολογικά αντίπαλοι του να Ï€Ïοδίδουν στα γÏαπτά τους την επιÏÏοή του Ï€. Ιωάννου στη θεολογική τους σκÎψη. ΣυγκεκÏιμÎνα, ο Ï€. Ιωάννης:
α) ΕπανÎφεÏε στον ακαδημαϊκό θεολογικό χώÏο την Ï€ÏοτεÏαιότητα της πατεÏικής εμπειÏικής θεολογήσεως, παÏαμεÏίζοντας τον διανοητικό - στοχαστικό - μεταφυσικό Ï„Ïόπο θεολογήσεως,
β) ΣυνÎδεσε την ακαδημαϊκή θεολογία με την λατÏεία και την φιλοκαλική παÏάδοση, καταδεικνÏοντας την αλληλοπεÏιχώÏηση θεολογίας και πνευματικής ζωής και τον ποιμαντικό - θεÏαπευτικό χαÏακτήÏα της δογματικής θεολογίας.
γ) Διείδε και υιοθÎτησε στη θεολογική μÎθοδο τον στενό σÏνδεσμο δόγματος και ιστοÏίας και γι' αυτό μπόÏεσε να κατανοήσει όσο λίγοι την αλλοτÏίωση και πτώση της θεολογίας στη Δυτική ΕυÏώπη, που επήλθε με την φÏαγκική κατάκτηση και επιβολή. Η καλή γνώση της ιστοÏίας, εξ αλλοÏ, ΦÏαγκοσÏνης και ΡωμιοσÏνης (Ï€ÏοοÏιζόταν για καθηγητής της ΙστοÏίας στο ΓÎηλ) τον βοήθησε να διαπιστώσει και αναλÏσει τη διαμετÏική διαφοÏά ΦÏάγκικου και Ρωμαίικου πολιτισμοÏ, εισάγοντας Ïωμαίικα κλειδιά στη διεÏεÏνηση της ιστοÏίας και του Ï€Î¿Î»Î¹Ï„Î¹ÏƒÎ¼Î¿Ï Î¼Î±Ï‚.
δ) Βοήθησε, Îτσι, την πληÏÎστεÏη ÎÏευνα και του ΕλληνισμοÏ, Îξω από τις κατασκευασμÎνες δυτικÎÏ‚ θÎσεις, με την οÏθή - ως απόλυτα τεκμηÏιωμÎνη - χÏήση των ιστοÏικών μας ονομάτων, της σημασίας και δυναμικής τους στην ΙστοÏική μας ποÏεία.
ΟΙ ΕΤΕΡΟΔΟΞΟΙ
Είναι γεγονός, ότι οι ετεÏόδοξοι ανεγνώÏιζαν πεÏισσότεÏο από μας την Ï€Ïοσωπικότητα του Ï€. Ιωάννου και τη σημασία του για την ΟÏθοδοξία ΕθεωÏείτο ο καλÏτεÏος οÏθόδοξος εÏευνητής του ιεÏÎ¿Ï Î‘Ï…Î³Î¿Ï…ÏƒÏ„Î¯Î½Î¿Ï…, που βοηθοÏσε και τη δυτική θεολογία στην κατανόηση του, χαÏακτηÏίσθηκε δε «ο μεγαλÏτεÏος σίγουÏα των εν ζωή ΟÏθοδόξων θεολόγων, του οποίου τα συγγÏάμματα αποτελοÏν κÏιτική μελÎτη του ÎÏγου του Αυγουστίνου υπό το φως της πατεÏικής Θεολογίας». Î ÏÎπει δε να λεχθεί, ότι στον Ï€. Ιωάννη οφείλεται η σπουδαία επισήμανση, ότι η διδασκαλία του ΒαÏλαάμ του ΚαλαβÏοÏ, για τις θεοπτικÎÏ‚ εμπειÏίες των Ï€Ïοφητών ως «φαινομÎνων φυσικών, γινομÎνων και απογινομÎνων» ανάγεται στο ΠεÏί ΤÏιάδος ÎÏγο του ι. Αυγουστίνου.
ΣεβαστΠκαι αγαπημÎνε Ï€. Ιωάννη, οι φίλοι, συνεÏγάτες και συνόμιλοί σου, σου εκφÏάζουμε την ευγνωμοσÏνη μας, για όσα με την χάÏη του Î˜ÎµÎ¿Ï Î¼Î±Ï‚ Îδωσες. Οι χιλιάδες των αμÎσων η Îμμεσων μαθητών σου επίσης. ΚÏατοÏμε την θεολογική παÏακαταθήκη σου ως βακτηÏία στο σκοτάδι, που εξαπλώνει Ï€Î±Î½Ï„Î¿Ï Î¿ υπολογισμός, η αγνοία, η αδιαφοÏία και το συμφÎÏον. Μας συνÎδεσες με την πατεÏικότητα στο χώÏο της ακαδημαϊκής θεολογίας, παÏαπÎμποντας συνεχώς στη λατÏεία και την άσκηση, όπου καλλιεÏγείται η αληθινή θεολογία. Σε ευχαÏιστοÏμε!
Αιωνία σου η μνήμη και καλή αντάμωση στο ουÏάνιο θυσιαστήÏιο, Συνάδελφε και ΣυλλειτουÏγÎ, πεφιλημÎνε. Father John with Metropolitan Hierotheos Vlahos
ΕΠΙΚΗΔΕΙΟΣ ΛΟΓΟΣ για τον Ï€. ΙΩΑÎÎΗ ΡΩΜΑÎΙΔΗ Σεβ. τοu ΜητÏοπολίτου Îαυπάκτου και Αγίου Βλασίου k. ΙεÏοθÎου
Στήν παÏοÏσα εξόδιο ακολουθία εκπÏοσωπώ τον ΜακαÏιώτατο ΑÏχιεπίσκοπο Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ. ΧÏιστόδουλο, ο οποίος, παÏά την επιθυμία του, δεν κατÎστη δυνατόν να παÏευÏίσκεται ανάμεσά μας, και μεταφÎÏω τις ευχÎÏ‚ του για την ανάπαυση της ψυχής του αειμνήστου Ï€. Ιωάννη Ρωμανίδη, ο οποίος Ï€ÏοσÎφεÏε μεγάλες υπηÏεσίες στην Εκκλησία της Ελλάδος με την συμμετοχή του σε διοÏθοδόξους και διαχÏιστιανικοÏÏ‚ διαλόγους και συναντήσεις.
ΣυγχÏόνως παÏευÏίσκομαι και ως ΜητÏοπολίτης Îαυπάκτου και Αγίου Βλασίου, διότι τα τελευταία χÏόνια ο αείμνηστος Ï€. Ιωάννης είχε λάβει απολυτήÏιο από την ΙεÏά ΑÏχιεπισκοπή ΑμεÏικής, όπου υπηÏετοÏσε, και συγκαταλεγόταν στο ιεÏατικό δυναμικό της ΙεÏάς ΜητÏοπόλεώς μου.
ΜΠτις δÏο αυτÎÏ‚ ιδιότητες αισθάνομαι Ï€Î¿Î»Ï Îντονα το βαÏÏτατο ÎÏγο να αποχαιÏετήσω κατά την εξόδιο ακολουθία τον αείμνηστο Καθηγητή των Θεολογικών Σχολών, δάσκαλο της πνευματικής ζωής, εκφÏαστή της οÏθοδόξου ησυχαστικής παÏαδόσεως, αγαπητό μου ΚληÏικό, πατÎÏα Ιωάννη Ρωμανίδη. Όμως θα κάνω κουÏάγιο να ολοκληÏώσω τον αποχαιÏετισμό μου.
Ο αείμνηστος Ï€Î±Ï„Î®Ï Î™Ï‰Î¬Î½Î½Î·Ï‚ Ρωμανίδης δεν ήταν συνηθισμÎνη Ï€Ïοσωπικότητα. Συνάδελφοί του θα σκιαγÏαφήσουν το συγγÏαφικό και διδασκαλικό του ÎÏγο. Όμως εκείνο που μποÏÏŽ να υπογÏαμμίσω είναι ότι ήταν σοβαÏός εÏευνητής και επιστήμων, γνώστης και διδάσκαλος της ΟÏθοδόξου ΠαÏαδόσεως, που συνετÎλεσε Ï€Î¿Î»Ï ÏƒÏ„Î·Î½ αναγÎννηση των θεολογικών γÏαμμάτων, αλλά κυÏίως και Ï€Ïοπαντός ήταν ευαίσθητος άνθÏωπος. Είχε αφιεÏωθή ψυχή τε και σώματι στο βάθος της ΡωμηοσÏνης, που γι’ αυτόν ήταν η ουσία της γνησίας πνευματικότητος που απαλλάσσει τον άνθÏωπο από την φιλαυτία, την ευδαιμονία και τις εκδηλώσεις του πεπτωκότος ανθÏώπου. Î Ïαγματοποίησε Îνα μεγάλο εκκλησιαστικό, θεολογικό και εθνικό ÎÏγο. ΕκπÏοσώπησε την ΟÏθόδοξη Θεολογία στην ΑμεÏική, στις ΘεολογικÎÏ‚ ΣχολÎÏ‚ στον Λίβανο, την Δαμασκό, την ΕυÏώπη, σε ΣυνÎδÏια, σε Διαλόγους, ως εκπÏόσωπος του ÎŸÎ¹ÎºÎ¿Ï…Î¼ÎµÎ½Î¹ÎºÎ¿Ï Î Î±Ï„ÏιαÏχείου και της Εκκλησίας της Ελλάδος, σε αίθουσες κλπ. Όλοι άκουγαν Îναν Ï€Ïωτότυπο και συγχÏόνως παÏαδοσιακό θεολόγο. Ελπίζω το μεγάλο του ÎÏγο, το οποίο παÏαγνωÏιζόταν από μεÏικοÏÏ‚ όσο ζοÏσε, να εκτιμηθή Ï„ÏŽÏα μετά την κοίμησή του.
Θά ήθελα αυτήν την στιγμή να υπογÏαμμίσω δÏο σημεία τα οποία κατά την γνώμη μου είναι ενδιαφÎÏοντα.
Τό Ï€Ïώτο είναι μιά επιστολή που απÎστειλε το Îτος 1958, Ï€Ïίν 43 χÏόνια, νεαÏός τότε θεολόγος, στον μοναχό Ï€. Θεόκλητο Διονυσιάτη, στην οποία Î¼ÎµÏ„Î±Î¾Ï Ï„Ï‰Î½ άλλων του ÎγÏαφε:
«ΛυποÏμαι Ï€Î¿Î»Ï Ï€Î¿Ï… δεν θα εοÏτάσωμεν εφÎτος το Πάσχα μαζί. Ο νοÏÏ‚ μου ευÏίσκεται πάντοτε εις το Άγιον ÎŒÏος και με κάθε ευκαιÏίαν Ï€Ïοσπαθώ να διαφωτίσω τοÏÏ‚ γνωστοÏÏ‚ μου πεÏί αυτοÏ... Θά ήθελα Ï€Î¿Î»Ï Î½Î± αλληλογÏαφώμεν. Îομίζω ότι θα λυπηθή ο διάβολος που δεν μάς αÏÎσει ο χÏιστιανισμός που Ï€Ïοωθεί, αλλά τί να γίνη; ΔÎν ημποÏεί κανείς να αÏÎση εις αυτόν όταν θÎλη να αÏÎση εις τον Θεόν».
Καί ο Ï€. Θεόκλητος Διονυσιάτης, σχολιάζοντας την επιστολή του αυτή ÎγÏαψε: «Ο καλός μου φίλος και ευλαβÎστατος Î ÏεσβÏτεÏος Ι. Ρωμανίδης, δεν είναι θεολόγος της σειÏάς. Τήν ΟÏθοδοξίαν την Îμαθε σε δÏο-Ï„Ïία Πανεπιστήμια και με την βοήθειαν της ασκήσεως που φωτίζει την ψυχήν. Κάτοχος 4 γλωσσών με βαθυτάτην επιστημονικήν αÏτίωσιν... Είναι κυÏιολεκτικώς καλόγηÏος, Ï„Ïεφόμενος από τοÏÏ‚ αγίους ΠατÎÏας και με την αγίαν λειτουÏγικήν ζωήν της ΟÏθοδόξου Εκκλησίας, υμνών τον Θεόν "επτάκις της ημÎÏας"» (Αθωνικά Άνθη).
Ο αείμνηστος Ï€. Ιωάννης Ρωμανίδης, εκπονώντας την διδακτοÏική του διατÏιβή, ήλθε σε επαφή με μοναχοÏÏ‚ που ζοÏσαν την νοεÏά Ï€Ïοσευχή και μάθαινε τα μυστικά της, την σχÎση του νοός με την καÏδιά. Επισκεπτόταν το Άγιον ÎŒÏος, και απÎκτησε την βεβαιότητα των θεμελίων της πνευματικής ζωής, γι’ αυτό και στα κείμενά του μιλοÏσε συνεχώς για τα κλειδιά της ΟÏθοδόξου ΠαÏαδόσεως που είναι η κάθαÏση, ο φωτισμός και η θÎωση. Τό βιβλίο της δογματικής του είναι Ï€Ïότυπο οÏθοδόξου θεολογίας, ώστε Îνας αγιοÏείτης να πή ότι είναι το καλÏτεÏο εγχειÏίδιο οÏθοδόξου δογματικής, επειδή συνÎδεε την θεολογία με την οÏθόδοξη ησυχία.
Τό δεÏτεÏο σημείο που θα ήθελα να υπογÏαμμίσω είναι τα όσα Îχει γÏάψει στην διδακτοÏική του διατÏιβή πεÏί του θανάτου. Ο θάνατος είναι αποτÎλεσμα της αμαÏτίας και η Ï…Ï€ÎÏβαση του θανάτου γίνεται με την εν ΧÏιστώ αναγÎννηση του ανθÏώπου. ΓÏάφει χαÏακτηÏιστικά:
«Επειδή οι Έλληνες ΠατÎÏες ανÎκαθεν εδίδασκον ότι ο Θεός δεν εποίησεν τον θάνατον, συνÎδεον δΠστενώς τάς εννοίας θάνατος, σατανάς και αμαÏτία, η ευσÎβεια της ΟÏθοδοξίας είχε πάντοτε ηÏωϊκόν και αγωνιστικόν χαÏακτήÏα, επομÎνη τοίς ίχνεσιν των ΜαÏÏ„ÏÏων και Ομολογητών, παÏά τοίς οποίοις ο φόβος και η οπισθοχώÏησις Ï€ÏÏŒ του θανάτου εσήμαινεν πτώσιν εις χείÏας του σατανά και αποκοπήν από της πίστεως. Οι ΟÏθόδοξοι ΧÏιστιανοί αείποτε Ï€Ïοσεπάθησαν να καταπατήσουν το κÎντÏον του θανάτου και να αποκτήσουν την αμÎÏιμνον ελευθεÏίαν. ΧαÏακτηÏιστικόν της Ελληνικής ΠατεÏικής ΠαÏαδόσεως είναι ο συνεχής αγών κατά της Ï„Ï…Ïαννίδος του θανάτου, του διαβόλου και της αμαÏτίας διά της εν ΧÏιστώ ζωής της ανιδιοτελοÏÏ‚ αγάπης» (Î ÏοπατοÏικόν αμάÏτημα, σελ. 158).
Αυτά δίδασκε ο αείμνηστος Ï€. Ιωάννης Ρωμανίδης. Καί Îτσι Îζησε, ιδιαιτÎÏως τον τελευταίο καιÏÏŒ που τον πλησίασα πεÏισσότεÏο. Τόν επισκÎφθηκα Ï€Ïίν λίγους μήνες στην εντατική του Îοσοκομείου, που Îπασχε από σοβαÏÏŒ καÏδιακό Ï€Ïόβλημα και ήταν ήÏεμος, διακατεχόταν από την αφοβία του θανάτου. Τό μόνο που τον απασχολοÏσε ήταν η θεολογική και εκκλησιαστική ζωή στον τόπο μας. Τόν επισκÎφθηκα στο μικÏÏŒ και απÎÏιττο σπιτάκι του. Είχε απομακÏυνθή τελείως από την όλην εκκλησιαστική δÏαστηÏιότητα και ζοÏσε ήÏεμα, ήσυχα, όπως ακÏιβώς άÏχισε την θεολογική του ζωή. Τό μόνο που Îκανε ήταν να γÏάφη διάφοÏα κείμενα στον ηλεκτÏονικό υπολογιστή και να τα βάζη στην ιστοσελίδα του (Romanity.org). Τά βÏάδυα ξυπνοÏσε, άναβε τα κεÏάκια σε Îνα μικÏÏŒ μανουάλι και Ï€Ïοσευχόταν με το κομποσχοίνι. Ένας μεγάλος θεολόγος από ακαδημαϊκής πλευÏάς που Ï€Ïοσευχόταν ως μοναχός. Ο Ï„Ïόπος αυτός της ζωής του Î¼Î¿Ï Î¸Ïμιζε λίγο τον κοσμοκαλόγεÏο Παπαδιαμάντη. ΑπÎφευγε συστηματικά την δημοσιότητα και ζοÏσε απλά, ταπεινά, ησυχαστικά!
Î ÏοσεÏχομαι στον Θεό να τον αναπαÏση για τοÏÏ‚ κόπους που κατÎβαλε να μεταδώση την ΟÏθοδοξία και να ζήση τα μυστικά της. ΔÎν είναι δυνατόν ο Θεός να παÏίδη Ï€Ïόσωπα σάν τον αείμνηστο Ï€. Ιωάννη, που φλεγόταν μÎχÏι Ï„Îλους της ζωής του από τον ζήλο και την αγάπη για την οÏθόδοξη ησυχαστική θεολογία και παÏάδοση.
ΕÏχομαι ο Θεός να παÏηγοÏή τοÏÏ‚ συγγενείς του κατά σάÏκα (την αδελφή του, τις θυγατÎÏες του, τον ανηψιό του κ.ά.) και τοÏÏ‚ συγγενείς του από πλευÏάς θεολογίας. Γιατί ο αείμνηστος είχε πολλοÏÏ‚ οικείους εν τή πίστει.
ΣεβαστΠπ. Ιωάννη,
Τόν τελευταίο καιÏÏŒ εξÎφÏαζες το παÏάπονο ότι ο κόπος σου πήγε χαμÎνος, επειδή Îβλεπες τα Ï€Ïάγματα να εξελίσσονται Îξω από τα κÏιτήÏια της ΟÏθοδόξου ΠατεÏικής ΠαÏαδόσεως που δίδασκες. Όμως Ï„ÏŽÏα θα γνωÏίζης Ï€Î¿Î»Ï ÎºÎ±Î»ÏτεÏα ότι η δÏναμη της πίστεως και ο αυθεντικός θεολογικός λόγος είναι ισχυÏότεÏος από τα πυÏηνικά και χημικά όπλα και ότι ο σπόÏος της αυθεντικής διδασκαλίας σου θα καÏπίση. Τό υποσχόμαστε και εμείς οι μαθητÎÏ‚ σου, Επίσκοποι και ΚληÏικοί, λαϊκοί και μοναχοί, όλος ο λαός του ΘεοÏ.
ΣΠαποχαιÏετοÏμε στην ποÏεία σου από τον κτιστό ναό στον άκτιστο ναό, από την χειÏοποίητη σκηνή, στην αχειÏοποίητη σκηνή, όπως ÏƒÎ¿Ï Î¬Ïεσε να λÎγης, με την ελπίδα της αναστάσεως και της εκ νÎου συναντήσεώς μας.
"The happiness-seeking sickness of humanity is cured only through the purification and illumination of the heart and culminated in the perfection of glorification. This results not only in proper preparation for life after death but also in the transformation of society here and now from that of selfish and self-centered individuals to that of individuals with selfless love which does not seek its own." -- John Romanides
Christianity in Cappadocia (birthplace and ancestral home of Father John Romanides) Romulus and Remus, founders of Rome The Roman Empire Map of Constantinople Emperor Constantine and His Mother Helen Emperor John II Comnenus and Empress Irene Emperor Basil II the Bulgar-SlayerSaint Constantine XI the Ethnomartyr, Last Emperor of the Romans (reigned from 1449 - May 29, 1453 AD)
"To deliver the city it is not my own right nor any other person of her residents, because it is our common decision to die all of us and not to spare our life."
-- Emperor Constantine's reply to Sultan Mehmet
"Breaking down the doors with axes, the Turks entered the Church and dragged the fugitives off to slavery. Two by two, the men were tied together with cords, the women with belts, without consideration for age or station. Scenes of indescribable horror ensued. The icons of Saints were shorn of their jewels and smashed. The gold and silver Church vessels were seized, the altar cloths used for caparisons. Topped with a Janissary's cap, the crucifix was paraded in mockery. The conquerors used the altars as tables; when they themselves had finished eating on them, they turned them over to the horses for feed troughs or used them as beds on which to assault boys and girls".
-- The Fall of the Byzantine Empire, A Chronicle by George Sphrantzes (translated by Marios Phillipides)