Omar Khayyam was born in Nishapur, Persia (now Iran) on 18 May 1040 although this is only a purported date and some claim that it was 1023. He studied geometry and astronomy and in Samarkand worked for the chief magistrate and the ruler of Bokhara, Shamsolmolk Nasr. He went on to enter the service of Saljuq Sultan Malekshah (who ruled between 1072 and 1092). He also traveled to Mecca and Baghdad before returning to Nishapur. With his great expertise in the study of the stars he helped to construct an observatory and compile a set of astronomical tables upon which was based a new calendar era. As such Khayyam’s contemporary reputation was as a scientist. Of the scientific works he produced some still survive. He died in December 1131, but again some historians have given a different date: 1123.Khayyam’s times were hazardous ones due to the Saljuq Turks who were finishing off their infiltration of Iran, Mesopotamia and Asia Minor when he was young and by the time he died they were completing their empire stretching from the River Oxus to Syria. In these turbulent times Khayyam’s verse gives the reader a sense of logic and clarity. The poems of The Rubaiyat of Omar Khayyam are four-part stanzas that display then controversial irreligious skepticism and were therefore likely to have been circulated covertly, anonymously and with some considerable danger for their author. This is reflected in the first mention of these verses under Khayyam’s name was ninety or so years after his death and then only to defame the author for his evil and corrupt mind. The reason for this and the direction of Khayyam’s poetry was the government’s tireless and dubious patronage of religion. A thinker like Khayyam would have found this control revolting and unjustifiable.The form of the Rubaiyat is a Persian poem structure known for its conciseness. Each stanza or "ruba’i" contains four lines with the rhyme scheme AABA and is a self-contained unit of thought. The first and second lines of each "ruba’i" present a statement of some sort; the third brings the statement to its zenith before the fourth sums up the central thought. In this way the sequence of verses is disconnected but each one is complete in itself, pithy, beautiful and simple. The questions asked by Khayyam were not new even then. They are universal issues but presented in a uniquely lovely and precise way. He presents two contrasting visions in the Rubaiyat: on one side are the images of pleasure and life (light, wine, flower, nightingale, grass) and on the other death and total destruction (darkness, corpse, dust, veil). Khayyam presents no solution but instead the logical decision to live for the day........................ÖMER HAYYAMHAYYAM (Ebül Feth Ömer bin Ibrahim, Ömer Hayyam da denir)Iranli §air ve bilgin (Nisapur 1O44-ay.y. 1123/1136). Hayati ve gençlik yillari kesinlikle bilinmiyor. Elde bulunan eserlerlnden, hayatiyla ilgili olaylari anlatan bazi kitaplardan, mantik felsefe, matematik ve astronomi konularinda çalistigi, bu alanlarla düzenli bir ögrenim gördügü anlasilmaktadir. Hayyam'in "Çadirci" takma adini, atalarinin çadircilik yapmasi yüzünden aldigi söylenir. Ömer Hayyam, zamaninda daha çok bilgin olarak ün kazandi. Iran'in, Selçuklular yönetiminde oldugu bir çagda yetisen Hayyam, Horasan ülkesindeki büyilk sehirleri, Belh, Buhara ve Merv gibi bilim merkezlerini gezdi, birara Bagdat'a da gitti.Zamaninin hükümdarlarindan özelIikle Selçuklu sultani Meliksah ve Karahanlilardan Semsülmülk'ten büyük yakinlik gördü. Saraylarinda, meclislerinde bulundu. Residüddin'in "Cami-ül-Tevarih" adli eserinde anlattigina göre Nizamülmülk
Hasan Sabbah, Ömer Hayyam okul arkadasiydilar. Gerek Hayyam'in zamaninda, gerek sonraki çaglarda yazilan kaynaklarda çaginin tüm bilgllerini edindigi, o alanlarda derin tarti§malara girdigi, fikih, ilahiyat, kiraat, edebiyat, tarih, fizik ve astronomi okuttugu yazilidir. Ebu'l Hasan Ali EI-Beyhaki onun çok bilgili bir kimse oldugunu, fakat müderrislik hayatinin pek basarili olmadigini bildirir. Ayrica Zemahseri ile uzun boylu tartismalara giristigini, onun dersIerine bile devam ettigini, Zemahseri'yi bilgi bakimindan begendigini yazar. Hayyam'in fizik, metafizik, matematik, astronomi ve siir konularinda degisik eserleri vardir. Bunlar arasinda Ibni Sina'nin Temcid (Yücelme) adli eserinin yorum ve tercümesi de yer alir.Zamaninda, bir bilgin olarak ün kazanan Ömer Hayyam'in edebiyat tarihindeki yerini saglayan, sonraki yüzyillarda da dogu Islam dünyasinin cn büyük sairlerinden biri olarak anilmasina yol açan Rubaiyat'idir (Dörtllükler). Ömer Hayyam Iran ve dogu edebiyatinda rubai türünün kurucusu sayilir. Sonralari aralarina baskalarinin eserleri de karisan bu rubailer ikiyüz kadardir. Hayyam, oldukça kolay anlasilan,
yumusak, akici, açik ve seçik bir dil kullanir. Siirlerinde gerçekçidir. Yasadiklarini, gördüklerini, çevresinden, zamanin gidisinden aldigi izlenimleri yapmaciga kapilmaksizin, oldugu gibi dile getirir. Ona göre gerçek olan yasanandir, dünyanin ötesi ikinci bjr dünya yoktur. Insan, yasadikça gerçektir, gerçek ise yasanandir. En sasmaz ölçü akil ve sagduyudur. Insan bir akil varligidir. En jyi ölçü, en iyi yol gösteren akildir. Gerçege ancak akil yolu ile ulasilabilir.Onun siirinde zamanin haksizliklari, softaliklari, akil almaz saçmaliklari ince, alayci, igneleyici bir dille yerilir. Dörtlüklerinin konusu ask, sarap, dünya, insan hayati, yasama sevinci, içinde bulundugumuz dünyanin tadini çikarma gibi insanla siki bir baglanti içinde bulunan gerçek eylem ve davranislardir. Siirlerinde isledigi konulara çokluk felsefe açisindan bakar. Ask. sevinç, hayatin tadini çikarma, Hayyam'a göre vazgeçilmez insan duygularidir, insan hayatinin ana dokusu bunlarla örülüdür. Bazi dörtlüklerinde filozofça derin blr sezgi, açik ve seçik bir insanseverlik duygusu, gösteristen. asiriliktan uzak bir yasama anlayisi görülür. Hayyam kendisinden sonra gelen pek çok sairi etkilemis, rubai alaninda tek örnek olarak benimsenmistir. Bati ülkelerinde adina birçok dernek kurulmus, rubaileri bütün bati dilIerine, bu arada; çok defa Türkçe'ye Rubaiiyat-i Hayyam, Hayyam'in Rubaileri, Ömer Hayyam ve Rubaileri, Dürilükler adi altinda tercüme edilmistir.
